Chodzi o Główną Kluczową Sztolnię Dziedziczną - unikatowe w skali świata podziemia kopalniane w śródmiejskiej części Zabrza. Wybudowany w latach 1799-1863 podziemny kanał ciągnął się 14 kilometrów z Zabrza do Chorzowa. Odwadniano nim kopalnie i spławiano łodzie z węglem. Dla turystów do 2012 r. udostępniona ma zostać zabrzańska część sztolni - ok. 2 kilometry.

Jak poinformował PAP w środę Tomasz Bugaj z zabrzańskiego magistratu, we wtorek ratownicy górniczy rozbili tamy oddzielające podszybie szybu Carnall od ok. 20-metrowego wyrobiska prowadzącego do obu odnóg sztolni. W najbliższych dniach pracownicy firmy prowadzącej roboty udrożnią wyrobisko i odpowiednio je zabezpieczą.

"Stan ceglanej obudowy szybu jest dobry - miejscami nawet lepszy niż przypuszczaliśmy. Ze środka wydobyto - prócz materiału, którym szyb zasypano - trochę żelastwa: wózki, dużo szyn - wszystko z połowy ub. wieku, być może część z tego jakoś wykorzystamy. Wyrobiska są tylko mocno zaszlamione, trzeba to wydobyć i wszystko oczyścić" - mówił Bugaj.

Prace górnicze nad odkopywaniem do głębokości ok. 40 metrów dawnego 503-metrowego szybu Carnall ruszyły z końcem lipca. W przyszłości Carnall będzie pełnił funkcję głównego wejścia do powstającej w sztolni trasy turystycznej.

Jak powiedział Bugaj, który we wtorek brał udział w przebiciu tamy przy szybie, obok podszybia - oprócz łącznika z odnogami rozwidlającej się akurat w tym miejscu sztolni - znajduje się duża pusta komora. Wszystkie wyrobiska wokół szybu, łącznie ze sztolnią na tym odcinku, wydrążono w litym piaskowcu - bez dodatkowych zabezpieczeń.

W ocenie Bugaja, w połowie września być może już po raz pierwszy uda się wejść do sztolni szybem Carnall, a wyjść innym wyjściem - w rejonie ulicy Sienkiewicza.

Niedługo później ma ruszyć pełna wentylacja odcinka sztolni, gdzie trwają prace - co jest niezbędne dla prowadzenia dalszych prac górniczych. Kolejnym etapem będzie przygotowanie projektu urządzenia trasy turystycznej. Przetargi na projekty budowlane i projekty wystaw w obiektach turystycznych na powierzchni ogłoszono w ub. tygodniu.

Zgodnie z założeniami, przygotowana trasa zaczynie się w jednej z dwóch części obecnego skansenu "Królowa Luiza" z czynną parową maszyną wyciągową z 1915 r. Stamtąd turyści zjadą 36 metrów pod ziemię na poziom sztolni, skąd łodziami popłyną ok. 450 metrów do mijanki, w której znajdował się największy podziemny port załadowczy sztolni.