Skomentuj 
Podziel się!
Udostępnij
Twittnij
Wyślij
Drukuj
Zabytki archeologiczne stanowią jedno z istotniejszych źródeł naszej wiedzy o przeszłości. Nie może więc dziwić, iż znajdują się pod szczególną ochroną obowiązujących przepisów prawa. Skutkuje to tym, iż bardzo często ich odkrycie przez przedsiębiorcę górniczego wiąże się z dodatkowymi, niejednokrotnie kosztownymi obowiązkami.
W określonych sytuacjach przedsiębiorca może jednak liczyć na odzyskanie przynajmniej części wydatków.
2. Istota zabytków i ich ochrony
Ochrona materialnego dziedzictwa kulturowego kraju stanowi niewątpliwie ważny czynnik umożliwiający lepsze poznanie przeszłości zarówno przez obecne, jak i przyszłe pokolenia. Tym samym nie może dziwić, że ustawodawca poświęcił jej szereg przepisów obowiązującego prawa. Zawarte zostały one w szczególności w ustawie z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami [15] (dalej: u.o.z.o.z.).
Określa ona przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków oraz opieki nad nimi, zasady tworzenia krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami oraz finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach, a także organizację organów ochrony zabytków. Definiuje ona także sam "zabytek". Jest to o tyle istotne, że to właśnie w związku z jego odkryciem na przedsiębiorcy ciążą określone ustawą obowiązki. Aby uznać odkryty przedmiot za zabytek, zgodnie z art. 3 pkt 1 cyt. ustawy, należy więc ustalić czy stanowi on: - nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, - dzieło człowieka lub związane z jego działalnością, - świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, - przedmiot, którego zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową1.
Co istotne, wszystkie te elementy muszą zaistnieć łącznie, co oznacza, że brak chociażby jednego z nich wyklucza możliwość zakwalifikowania przedmiotu jako zabytku w rozumieniu definicji zawartej we wskazanej ustawie. Niestety powyższe przesłanki są w mocnym stopniu niedookreślone, co w praktyce sprawić może spory problem przedsiębiorcom chcącym ocenić, czy odkryty przez nich przedmiot stanowi zabytek czy też nie. Najmniej wątpliwości sprawia uznanie za zabytek nieruchomości lub rzeczy ruchomych, a także ich części lub zespołów, stanowiących dzieło człowieka lub związane z jego działalnością, choć i w tym miejscu mogą pojawić się określone kontrowersje. Dla przykładu nie są uznawane za rzeczy zwłoki ludzkie oraz ich części2.
Zdarza się zaś niekiedy, że przedsiębiorca prowadzący eksploatację napotyka na kości ludzkie lub nawet na stare cmentarzyska. W takich przypadkach nie musi to jednak oznaczać, że nie odkrył on zabytku. O ile bowiem uznanie szczątków ludzkich za zabytek może budzić wątpliwości, o tyle sposób ich ułożenia, to z czym zostały złożone, czy też tym bardziej samo cmentarzysko (jako część nieruchomości), mogą już przesądzić o wystąpieniu zabytku. Kontrowersje związane z zakwalifikowaniem danego obiektu do kategorii zabytków pojawiają się zresztą stosunkowo często. Jako stosunkowo głośny przykład z ostatnich miesięcy służyć może chociażby zablokowanie budowy obwodnicy Grabowa nad Prosną (powiat ostrzeszowski, województwo wielkopolskie) poprzez wpisanie do rejestru zabytków XX-wiecznej toalety dworcowej, stojącej na terenie projektowanego przebiegu tejże obwodnicy [5].
Pomocą przy rozstrzyganiu, czy ma się do czynienia z zabytkiem, podlegającym ochronie i opiece przewidzianej w cyt. ustawie, służyć może katalog zawarty w jej art. 6. Zgodnie z przywołanym przepisem, ochronie i opiece, bez względu na stan zachowania, podlegają m.in. zabytki: - nieruchome będące dziełami architektury i budownictwa, - ruchome będące numizmatami oraz pamiątkami historycznymi, a zwłaszcza militariami, sztandarami, pieczęciami, odznakami, medalami i orderami, - archeologiczne będące pozostałościami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa, cmentarzyskami, kurhanami oraz reliktami działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej.
Katalog zawarty w cyt. artykule jest o wiele szerszy, przy czym ustawodawca używa terminu "w szczególności", co oznacza, że uznać go należy za katalog otwarty.
Niezależnie jednak od tego do której grupy zaliczymy odkryty zabytek, aby uznać, że przepisy ustawy znajdują do niego zastosowanie, należy wpierw ustalić, czy rzeczywiście dany przedmiot jest zabytkiem. W tym zakresie należy oczywiście skorzystać w szczególności z przedstawionego już powyżej art. 3 pkt 1 cyt. ustawy.
Pojawić się jednak może w tym miejscu zasadnicze pytanie.
Zważywszy na to, że definicja zabytku pozostawia miejsce na wątpliwości interpretacyjne, należałoby odpowiedzieć, kto jest podmiotem władnym ocenić, czy odkryta rzecz jest zabytkiem. Jego odkrycie bowiem, o czym będzie mowa w dalszej części, wiąże się z koniecznością dopełnienia przez przedsiębiorcę licznych, niejednokrotnie kosztownych, obowiązków.
Założyć można, iż podmiotem, który w pierwszej kolejności powinien stwierdzić, czy odkryty przedmiot stanowi zabytek jest przedsiębiorca. Obowiązek podjęcia określonych w u.o.z.o.z. czynności z tym związanych spoczywa na nim nie tylko wtedy, gdy jest przekonany, że odkryty przedmiot spełnia warunki określone w art. 3 pkt 1 cyt. ustawy. Wystarczy bowiem samo podejrzenie, iż ma do czynienia z zabytkiem (art. 32 ust. 1 cyt. ustawy). Ostateczną decyzję kwalifikującą określony przedmiot do katalogu zabytków podejmuje jednak organ ochrony zabytków.3 Przepisy odnoszące się do ochrony zabytków zawarte zostały w szczególności w u.o.z.o.z. Nie jest to jednak jedyny akt prawny odnoszący się do omawianej kwestii.
Wymienić można przy tym zarówno przepisy "górnicze", jak i "niegórnicze". Spośród pierwszych wskazać należy w szczególności ustawę z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze [17]. Nie zawiera ona co prawda obszernych regulacji dotyczących ochrony zabytków, nie oznacza to jednak, że jest ich pozbawiona. Wskazać można w szczególności, iż zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 5 ww.
ustawy, we wniosku o udzielenie koncesji określa się obszary objęte szczególnymi formami ochrony, w tym ochrony przyrody oraz ochrony zabytków. Art. 105 ust. 1 cyt. ustawy nakazuje zaś ruch zakładu górniczego prowadzić w sposób zgodny m.in. z przepisami prawa, a więc także zgodnie z przepisami u.o.z.o.z.
Dodatkowe regulacje zawierają także akty wykonawcze do ustawy - Prawo geologiczne i górnicze, w tym w szczególności rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 lutego 2012 r. w sprawie planów ruchu zakładów górniczych [10]. Nakazuje ono, aby plan ruchu zawierał m.in.: - charakterystykę elementów przyrodniczych środowiska oraz rozpoznanych zabytków archeologicznych i innych zabytków, a także sposoby ich zabezpieczenia, prognozę wpływu działalności górniczej na środowisko oraz występowanie obszarów chronionych, w tym obszarów ochrony oraz stref ochronnych - w odniesieniu do odkrywkowego zakładu górniczego (pkt 3 załącznika nr 2 do cyt. rozporządzenia); - sposób zabezpieczenia obiektów, urządzeń lub wyrobisk stanowiących zabytki archeologiczne i inne zabytki - w odniesieniu do likwidowanego podziemnego zakładu górniczego lub jego oznaczonej części (pkt 26 ppkt 9 załącznika nr 8 do cyt. rozporządzenia) oraz likwidowanego zakładu górniczego prowadzącego metodą podziemną: podziemne bezzbiornikowe magazynowanie substancji lub podziemne składowanie odpadów lub jego oznaczonej części (pkt 25 ppkt 7 załącznika nr 11 do cyt. rozporządzenia); - sposób zabezpieczenia miejsca ujawnienia zabytków archeologicznych i innych zabytków - w odniesieniu do pozostałych rodzajów zakładów górniczych.
Ochronę zabytków przewidują także inne przepisy, które muszą być brane pod uwagę na etapie planowania, realizacji i likwidacji działalności górniczej. Spośród tych przepisów wskazać należy w szczególności ustawę z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym [14]. Nakazuje ona m.in., aby w: - studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy uwzględniać uwarunkowania wynikające m.in. ze stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej (art. 10 ust. 1 pkt 4 cyt. ustawy) oraz określać m.in. obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej (art. 10 ust. 2 pkt 4 cyt. ustawy), - miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego określać m.in. zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej (art. 15 ust. 2 pkt 4 cyt. ustawy).
Powyższe ma o tyle istotne znaczenie, iż ustawa - Prawo geologiczne i górnicze w art. 7 wyraźnie wskazuje, iż podejmowanie i wykonywanie działalności określonej ustawą jest dozwolone tylko wówczas, gdy nie naruszy ona przeznaczenia nieruchomości określonego w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz w odrębnych przepisach, a w przypadku braku planu miejscowego, gdy nie naruszy ona sposobu wykorzystywania nieruchomości ustalonego w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w odrębnych przepisach.
3. Obowiązki przedsiębiorcy w przypadku odkrycia zabytku
U.o.z.o.z. w art. 32 zobowiązuje każdego, kto w trakcie prowadzenia robót budowlanych lub ziemnych, odkrył przedmiot, co do którego istnieje przypuszczenie, iż jest on zabytkiem: 1) wstrzymać wszelkie roboty mogące uszkodzić lub zniszczyć odkryty przedmiot; 2) zabezpieczyć, przy użyciu dostępnych środków, ten przedmiot i miejsce jego odkrycia; 3) niezwłocznie zawiadomić o tym właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków, a jeśli nie jest to możliwe, właściwego wójta (burmistrza, prezydenta miasta), który następnie jest zobowiązany przekazać wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków przyjęte zawiadomienie.
Co istotne, regulacja art. 32 ust. 1 u.o.z.o.z. odnosi się nie tylko do przedsiębiorcy. Ustawodawca nakazał bowiem, aby zgłoszenia dokonał każdy kto dokonał odkrycia w trakcie prowadzenia robót ziemnych lub budowlanych. Dodatkową regulację w tym zakresie zawiera § 33 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 8 kwietnia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu odkrywkowego zakładu górniczego [6] - zobowiązuje on do przerwania robót górniczych i zawiadomienia osoby dozoru ruchu zakładu górniczego w przypadku wykrycia w nadkładzie, złożu lub urobku śladów kultury materialnej bądź znaleziska paleontologicznego. Co prawda przepis stanowi przy tym, że kierownik ruchu zakładu górniczego wraz z przedsiębiorcą ustalają dalszy sposób prowadzenia robót, jednak nie mogą pominąć przy tym stanowiska wojewódzkiego konserwatora zabytków. Cyt. rozporządzenie określa przy tym podmiot odpowiedzialny za dokonanie zawiadomienia właściwych organów. Jest nim przedsiębiorca, tj. ten kto posiada koncesję na prowadzenie działalności regulowanej przepisami ustawy - Prawo geologiczne i górnicze. Co istotne, ww. rozporządzenie poszerza katalog organów administracji publicznej, które należy zawiadomić o odkryciu. Poza wojewódzkim konserwatorem zabytków należą do nich także: właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego (art. 32 ust. 1 u.o.z.o.z. wymienia wójta jedynie posiłkowo, jeżeli nie jest możliwym powiadomienie wojewódzkiego konserwatora zabytków), własciwy organ nadzoru górniczego oraz konserwatora przyrody.
Przepisów analogicznych do ww. nie zawierają rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi [7] oraz podziemnych zakładach górniczych [8].
Ważnym jest, że z art. 32 ust. 1 pkt 1 u.o.z.o.z. nie wynika obowiązek wstrzymania wszelkich robót, lecz jedynie tych, które mogłyby uszkodzić lub zniszczyć odkryty przedmiot. Inne podejście skutkować mogłoby wstrzymaniem ruchu całego zakładu górniczego, choć i tak w niektórych przypadkach nie można wykluczyć takiej sytuacji.
Skutki zgłoszenia mogą być następujące:
1. wojewódzki konserwator zabytków w terminie 5 dni od dnia przyjęcia zawiadomienia, dokonuje oględzin odkrytego przedmiotu i wydaje decyzję: a) pozwalającą na kontynuację przerwanych robót, jeżeli odkryty przedmiot nie jest zabytkiem; b) pozwalającą na kontynuację przerwanych robót, jeżeli odkryty przedmiot jest zabytkiem, a kontynuacja robót nie doprowadzi do jego zniszczenia lub uszkodzenia; c) nakazującą dalsze wstrzymanie robót na okres nie dłuższy niż miesiąc od dnia doręczenia decyzji i przeprowadzenie, na koszt osoby fizycznej lub jednostki organizacyjnej finansującej te roboty, badań archeologicznych w niezbędnym zakresie.
2. wojewódzki konserwator zabytków nie dokona oględzin odkrytego przedmiotu w terminie 5 dni od dnia przyjęcia zawiadomienia, co skutkuje możliwością kontynuowania przerwanych robót.
W określonych sytuacjach wojewódzki konserwator zabytków może przedłużyć okres wstrzymania robót powyżej jednego miesiąca. Dopuszczalne jest to w przypadku odkrycia w trakcie badań archeologicznych zabytku posiadającego wyjątkową wartość i jedynie na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy od dnia doręczenia decyzji (art. 32 ust. 7 cyt. ustawy). Problem, który może pojawić się na tle wskazanego przepisu dotyczyć może określenia, czy wartość zabytku jest wyjątkowa. Ustawa, pomimo, że wielokrotnie posługuje się tym zwrotem, nie zawiera jego definicji. Definicji tej nie zawierają także inne akty prawne, choć niekiedy posługują się wskazanym terminem4. Za niewłaściwe uznać należy ponadto posiłkowanie się definicją mienia znacznej wartości5 i mienia wielkiej wartości6, które zawarte zostały w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny [13], tym bardziej, że odnoszą się one jedynie do wartości materialnej (a nie artystycznej i naukowej). W konsekwencji uznać można, iż uznanie wartości zabytku za wyjątkową należy do czynności w sporym stopniu uznaniowych, nawet jeśli oparte zostałoby na opinii biegłego7.
4. Koszty i zyski
Odkrycie zabytku niestety wiąże się dla przedsiębiorcy głównie z potencjalnymi kosztami. Część z nich, w określonych sytuacjach, może on jednak odzyskać.
W zakresie kosztów podkreślić należy w szczególności (o czym była już wcześniej mowa), że w decyzji wydawanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków nakazuje on przeprowadzenie, na koszt osoby fizycznej lub jednostki organizacyjnej finansującej roboty budowlane lub ziemne, badań archeologicznych w niezbędnym zakresie. Sytuacja taka oznacza, że przedsiębiorca poniesienie nie tylko koszty związane z ograniczeniem lub wręcz uniemożliwieniem prowadzenia działalności gospodarczej, lecz nadto zmuszony będzie sfinansować przeprowadzenie badań archeologicznych.
Z drugiej jednak strony u.o.z.o.z. wprowadza możliwości uzyskania przez przedsiębiorcę pewnej rekompensaty, choć nie będzie ona zapewne w wielu przypadkach dla przedsiębiorcy w pełni satysfakcjonująca.
Pierwsza z nich, istotniejsza, określona została w art. 32 ust. 9 cyt. ustawy, odsyłającym w przypadku odkrycia przedmiotu, co do którego istnieje przypuszczenie, iż jest on zabytkiem, w sprawach własności i wynagrodzenia dla znalazcy tego przedmiotu do art. 189 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny [13] dalej: K.c.).
Przepis ten nie znajdzie przy tym zastosowania do zabytków archeologicznych. Zgodnie z cyt. artykułem "jeżeli rzecz mająca znaczniejszą wartość materialną albo wartość naukową lub artystyczną została znaleziona w takich okolicznościach, że poszukiwanie właściciela byłoby oczywiście bezcelowe, znalazca obowiązany jest oddać rzecz właściwemu organowi państwowemu.
Rzecz znaleziona staje się własnością Skarbu Państwa, a znalazcy należy się odpowiednie wynagrodzenie." Ustawodawca nie określił jednak przy tym, w jaki sposób należy definiować zwrot "odpowiednie wynagrodzenie".
Spotkać można się przez to z różnymi interpretacjami utrudniającymi określenie a priori, na jakie wynagrodzenie może liczyć znalazca. Wskazać można w tym miejscu dla przykładu, że o ile T. A. Filipiak [2] twierdzi, że wysokość wynagrodzenia nie powinna być niższa od znaleźnego określonego w art. 186 K.c., tj. powinna wynosić co najmniej jedną dziesiątą wartości rzeczy8, o tyle E. Gniewek [3] odrzuca takie jednoznaczne stanowisko, podnosząc, że "wynagrodzenie trzeba zaś ustalać z uwzględnieniem wszelkich okoliczności, kierując się wskazanym kryterium »odpowiedniego« wynagrodzenia".9 Przyznać jednak należy, że oszacowanie wartości rzeczy może niejednokrotnie sprawiać trudności i to pomimo wskazania zawartego w § 10 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 czerwca 1966 r. w sprawie rzeczy znalezionych [11] zgodnie z którym "wysokość znaleźnego wypłaconego przez organ przechowujący określa się stosownie do wartości cennikowej znalezionej rzeczy z uwzględnieniem stopnia jej zużycia, a w stosunku do rzeczy, na które nie ma cennika - na podstawie jej wartości handlowej".
Z uwagi na treść art. 186 K.c., uzależniającą możliwość uzyskania znaleźnego od zgłoszenia przez znalazcę roszczenia najpóźniej w chwili wydania rzeczy osobie uprawnionej do odbioru oraz kontrowersje dotyczące metody ustalania wysokości odpowiedniego wynagrodzenia (art. 189 K.c.), wskazanym byłoby dla uniknięcia potencjalnych kłopotów, aby także przedsiębiorca, chcący uzyskać to wynagrodzenie zgłaszał żądanie jego uzyskania w dniu wydania znalezionego zabytku. Niedopełnienie tego warunku nie powinno jednak eliminować możliwości jego uzyskania w przyszłości.
Jak już wskazano art. 189 K.c. nie znajdzie zastosowania do zabytków archeologicznych. Nie oznacza to jednak braku uzyskania jakiejkolwiek nagrody. Możliwość taką przewiduje bowiem art. 34 ust. 1 u.o.z.o.z.
Określa on, iż osobom, które odkryły bądź przypadkowo znalazły zabytek archeologiczny, przysługuje nagroda, jeżeli dopełniły one obowiązków określonych odpowiednio w art. 32 ust. 1 lub w art. 33 ust.
1. Jednocześnie wskazuje w ust. 3, iż warunki i tryb przyznawania nagród określi, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, ustalając rodzaje nagród, źródła ich finansowania i wysokość nagród pieniężnych. Materię tę reguluje rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 1 kwietnia 2004 r. w sprawie nagród za odkrycie lub znalezienie zabytków archeologicznych [9]. Przewiduje ono przyznawanie przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego za odkrycie lub przypadkowe znalezienie zabytku nagrody pieniężnej albo dyplomu. Nagrodę pieniężną przyznaje się, gdy zabytek posiada znaczną wartość historyczną, artystyczną lub naukową. Wynosi ona maksymalnie dwudziestopięciokrotność przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym, ogłaszanego dla celów emerytalnych przez Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym RP "Monitor Polski", lub w wyjątkowych przypadkach - gdy zabytek posiada oprócz znacznej wartości historycznej, artystycznej lub naukowej także znaczną wartość materialną - maksymalnie trzydziestokrotność przeciętnego wynagrodzenia10.
W pozostałych przypadkach rozporządzenie przewiduje przyznanie przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego jedynie dyplomu.
Wskazane możliwości nie są jedynymi. Warto wspomnieć w tym miejscu także, chociażby o odpowiedzialności organu za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie przy wykonywaniu władzy publicznej przewidzianą w art. 417 K.c. oraz za szkodę wyrządzoną przez wydanie ostatecznej decyzji, po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu jej niezgodności z prawem przewidzianą w art. 4171 § 2 K.c. Powyższe znaleźć może zastosowanie, chociaż przyznać trzeba, że jedynie w wyjątkowych sytuacjach, w odniesieniu do decyzji wojewódzkiego konserwatora zabytków nakazujących dalsze wstrzymanie robót budowlanych lub ziemnych prowadzonych przez przedsiębiorcę i przeprowadzenie na koszt przedsiębiorcy finansującego te roboty, badań archeologicznych w niezbędnym zakresie.
5. Podsumowanie
Każdy przedsiębiorca prowadzący działalność górniczą może zakładać, że w trakcie prowadzonych robót odkryje jakiś zabytek. Część już niewątpliwie taki zabytek odkryła. Przepisy w miarę czytelnie określają konsekwencje odkrycia zabytku, w tym także obowiązki, które w związku z tym spoczywają na przedsiębiorcy.
Niektóre z nich, jak wstrzymanie prowadzenia robót, mogą niekiedy być bardzo kosztowne. Z drugiej jednak strony przedsiębiorca może liczyć także na pewne, niekiedy symboliczne, formy gratyfikacji ze strony państwa.
Literatura
1. Cherka M. (red.): Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz. Warszawa 2010.
2. Kidyba A. (red.): Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2, Warszawa 2012.
3. Gniewek E.: Kodeks cywilny. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe. Komentarz. Kraków 2001.
4. Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 lutego 2013 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2012 r. (M.P. poz. 89).
5. Kurzyński A.: Grabów: Szalet nie będzie zabytkiem. Można budować obwodnicę, Głos Wielkopolski z dnia 07.03.2013 r. 6. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 kwietnia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu odkrywkowego zakładu górniczego (Dz. U. poz. 1008).
7. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi (Dz. U. Nr 109, poz. 961, z późn. zm.).
8. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych (Dz. U. Nr 139, poz. 1169, z późn. zm.).
9. Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 1 kwietnia 2004 r. w sprawie nagród za odkrycie lub znalezienie zabytków archeologicznych (Dz. U. Nr 71, poz. 650).
10. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 lutego 2012 r. w sprawie planów ruchu zakładów górniczych (Dz. U. poz. 372).
11. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 czerwca 1966 r. w sprawie rzeczy znalezionych (Dz. U. Nr 22, poz. 141, z późn. zm.).
12. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.).
13. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późń. zm.).
14. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r. poz. 647, z późn. zm.).
15. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568, z późn. zm.).
16. Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz. U. Nr 169, poz. 1411, z późn. zm.).
17. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981, z późn. zm.).
18. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie narodowego zasobu bibliotecznego (Dz. U. poz. 797).
KOMENTARZE (0)
Do artykułu: Ochrona zabytków a działalność górnicza